RUNY

Według wierzeń nordyckich runy podarował ludziom bóg Odyn.

Najstarsze znane zapisy runiczne pochodzą z ok. 200 r n.e. Są one krótkie i trudne do przetłumaczenia. Do ok. 650 r. stosowano tzw. starszy fuþark nazwany tak od pierwszych sześciu run: F – U – Þ – A – R – K→ (zobacz rycinę obok), liczący 24 znaki. Później alfabet runiczny zaczął się różnicować: w Norwegii i Szkoci używano fuþarku z 16 lub 18 runami, natomiast w Anglii rozwinął się alfabet zwany fuþorc w różnych odmianach, z 24, 28 lub nawet 31 runami. Zmiana nazwy wiąże się ze zmianą czwartej litery runicznej. Runami zapisywano głównie języki germańskie, choć odnaleziono kilka zapisów w łacinie. Przestano ich używać około roku 1000, jedynie w Skandynawii przetrwały jeszcze kilka wieków. Ale i tam wyparł je alfabet łaciński.

Najprawdopodobniej alfabet ten został zapożyczony od ludów północnej Italii (alfabet alpejski). Niektórzy badacze zwracają uwagę na jego powiązania z alfabetem fenickim, hebrajskim. Sugerowano również związek z pismem greckim zauważając, że runy starszego fuþarku częściowo odpowiadają graficznie jak i fonetycznie odpowiednim literom tego alfabetu samogłoski:

• Fehu = Wau
• Uruz = Ypsilon
• Þurisaz = Delta
• Ansuz = Alfa
• Raido = Ro
• Kaunan = Gama
• Gebo = Khi
• Wunjo = Wau
• Haglaz = Heta
• Naudiz = Ni
• Isaz = Iota
• Jeran = Jot
• Ïhwaz = Jot
• Pertho = Pi
• Algiz = Sanpi
• Sowilo = Sigma
• Tiwaz = Tau
• Berkanan = Beta
• Ehwaz = Epsilon
• Mannaz = Mi
• Laguz = Lambda
• Iŋwaz = Qoppa
• Dagaz = Delta
• Othalan = Omega

Jednak w porównaniu z okrągłym kształtem liter alfabetu greckiego kształt run starszego fuþarku jest kanciasty (głównie proste linie, mało łuków). Także kolejność liter greckich i run starszego fuþarku jest inna.

Runy były używane do zapisu krótkich inskrypcji w drewnie, metalu czy na kamieniach (tzw. kamienie runiczne). Kształt liter tego alfabetu ułatwiał zapis na takich powierzchniach.

Do run, oprócz ich znaczenia fonetycznego, było także przypisane dodatkowe, słowne znaczenie. Na przykład runa þ (th) oznaczała w fuþarku, tyle co þurisaz (olbrzym).

Runy w kulturze popularnej

Runy pojawiają się często w literaturze fantasy.

Własny alfabet runiczny - Cirth ukazał w swej twórczości angielski pisarz John Ronald Reuel Tolkien. Niektóre znaki są inspirowane fuþarkiem.

Według zwolenników New Age runy są symbolami działającymi na zasadzie "promieniowania kształtów". Każdy symbol przywołuje subtelne energie ze świata ducha i z kosmosu. Według innych runy wywierają wpływ na podświadomość, aktywując siły psychiczne, które są ukryte pod progiem świadomości. Ponadto współcześnie runy są używane przez niektóre osoby m.in. do kształtowania osobowości (tzn. wzmacniania pewnych cech adepta i eliminowania innych, jak lęk, strach itp.). Nie zostało to jednak w żaden sposób potwierdzone przez naukę.

Magia runiczna – magia polegająca na umiejętnym wykorzystaniu mocy magicznych alfabetów runicznych – fuþarków. Według praktykujących ją, istnieje wiele metod korzystania z ich mocy, można przy ich pomocy tworzyć amulety, zaklęcia (ochronne, miłosne) lub zadawać runom pytania przy pomocy rozkładów, runicznych wyroczni.

• Fehu - pierwiastek mocy, bogactwo
• Uruz - bawół, siła, matka
• Thurisaz - olbrzym, moc, cierń
• Ansuz - świadomość, usta
• Raidho - koło wozu, ruch, rytm, taniec
• Kenaz - pochodnia, ogień, świadomość
• Gebo - dar, wymiana, harmonia
• Wunjo - szczęście, rozkosz
• Hagalaz - grad, zejście do wnetrza
• Naudhiz - potrzeba, przymus, bieda, wtajemniczenie
• Isaz - lód, koncentracja
• Jeran - pory roku, żniwa, cykl życiowy
• Eihwaz - cis, przemiana
• Perthro - kubek na kości, los
• Elhaz - łoś, ochrona
• Sowelo - słońce
• Taiwaz - bóg wojny
• Berkana - brzoza, narodziny
• Ehwaz - koń, ruch, przygoda, partnerstwo
• Mannaz - człowiek
• Laguz - woda, uczucia
• Ingwaz - bóg płodności
• Dagaz - dzień, światło
• Othala - własność, rodzina

Runy układają się w pierwotny kosmiczny alfabet. Wyrażają związek człowieka z wszechświatem. Związek, który człowiek odnajduje poprzez ZNAK. Bo właśnie runy to bardzo silne energetyczne znaki. Przemawiając do naszej nieświadomości, potrafią uwolnić stamtąd niezwykle potężne siły, które pokierowane przez skupiony na celu umysł, w wprost niewiarygodny sposób odmienią twoje życie.